Gezond wonen krijgt eindelijk aandacht
Het thema gezondheid inspireerde Marc Hoedemakers, directeur van Hoedemakers bouw en ontwikkeling zo, dat hij het pilotproject Healthy Home initieerde in 2015. Benieuwd wat zijn drijfveren zijn en hoe het initiatief ontstaan is? Wat hij verstaat onder gezondheid en wat voor hem de definitie is van een gezonde woning? We gingen hierover met hem in gesprek.
“Iedereen heeft het over energie, terwijl negentig procent van de huishoudens zich nog nooit heeft verdiept in de luchtkwaliteit in huis. Laat staan dat er maatregelen worden genomen om gezonder te wonen”, begint Marc zijn verhaal. “We hebben allemaal een beeld bij co2, luchtvochtigheid, allergieën, maar fijnstof en vluchtige organische stoffen merk je bijvoorbeeld niet op. Ga jezelf maar eens na als je in de badkamer staat, hoeveel stoffen ronddwalen; deodorant, parfum of wat te denken van schoonmaakmiddelen. We weten nog véél te weinig wat de impact van dit soort factoren in huis is en wat dat met de gezondheid van bewoners doet. Dat wordt nu - tijdens deze coronacrisis - extra benadrukt omdat je veel thuis bent.”
Zolang mensen zich goed voelen staan ze niet stil bij hun gezondheid, terwijl dit het uitgangspunt van ons welzijn is. Zit je lekker in je vel en ben je gezond, dan heeft dat uitwerking op je lichaam én geest. Je bent bijvoorbeeld fitter en wordt minder snel ziek. “Men heeft vaak geen idee hoe ongezond de binnenruimte van woningen is. Dat is eigenlijk jammer, omdat de ruimte waarin wij wonen ons veel meer comfort en energie zou kunnen opleveren.” Dit inspireerde Marc om stappen te zetten richting een duurzamere en meer gezonde samenleving en te kijken hoe je een woning kunt bouwen die voldoet aan de nieuwe gezondheidsuitgangspunten, met de focus op binnenluchtkwaliteit.
Voorloper
Marc: “Er is veel aandacht voor de luchtkwaliteit buiten. Recente onderzoeken tonen echter aan dat het vooral de luchtkwaliteit binnen is die voor gezondheidsproblemen kan zorgen. De binnenlucht kan zelfs sterker vervuild zijn dan de buitenlucht. En dat terwijl mensen al snel meer dan twintig uur per etmaal binnen doorbrengen.” Het familiebedrijf heeft ruim 85 jaar ervaring met het bouwen van woningen. Niet gek dat het Marc inspireerde om te zoeken naar innovaties om de woningmarkt hiermee te vernieuwen. In zijn ogen moet je als bouwer gewoon aan de slag gaan en vooruitlopen in ontwikkelingen, omdat je dan minder risico loopt de boot te missen wanneer de consument erom gaat vragen. “Liever gaandeweg een en ander aanpassen dan afwachten.”
Uit een steekproef in 101 Nederlandse woningen is naar voren gekomen dat de fijnstofconcentratie in minimaal 1 op de 6 woningen in de woonkamer/keuken per jaar gemiddeld boven de advieswaarde van de WHO (World Health Organisation) is. Deze concentratie wordt gemiddeld genomen voor de helft veroorzaakt door fijnstof uit de buitenlucht. De andere helft is afkomstig van bronnen in huis, zoals bijvoorbeeld koken.
Bron: TNO
Inspiratiesessies
In een poging het tempo van de ontwikkelingen te verhogen organiseerde de bouwer onder leiding van SPARK zogenaamde ‘sprintsessies’, in samenwerking met een expertgroep van ondernemers, toeleveranciers en producenten. Ook TU/Eindhoven en Avans Hogeschool in ‘s-Hertogenbosch hebben over de opzet van de pilot geadviseerd. Op die manier wilde het bedrijf in korte tijd grote stappen zetten in de richting van de ontwikkeling van een ‘gezonde’ woning.
NOM-woning met ‘gezond’ huis vergelijken
Het project in Rosmalen bestaat uit twee nul-op-de-meter-woningen in de nieuwbouwwijk De Groote Wielen. De woningen zijn begin 2019 betrokken door de twee testgezinnen. Zij worden twee jaar gevolgd. De eerste resultaten komen aan het eind van dit jaar beschikbaar. De woningen lijken identiek, maar verschillen als het gaat om gezondheidsmaatregelen. In de Healthy Home is bij de keuze van technische installaties en toegepaste materialen gekozen voor oplossingen die bijdragen aan een gezond(er) binnenklimaat:
• De Healthy Home heeft wanden van leemstuc met vlasisolatie. De wanden vormen hierdoor een ‘ademende jas’ die de luchtvochtigheid in de woning stabiliseert en bovendien zorgt voor extra geluiddemping die galm in de woning voorkomt.
• De afzuigkap in de Healthy Home heeft een aparte afvoer naar buiten. De andere NOM-woning heeft een recirculatiekap.
• In de Healthy Home wordt de ventilatie gestuurd op basis van een sensor in iedere kamer.. Meerwaarde is dat het systeem automatisch iedere ruimte aanstuurt, ook op waarden die je als bewoner niet opmerkt (vluchtige organische stoffen en fijnstof). In de ventilatiebox van de balansventilatie zit tevens een fijnstoffilter.
• Ook heeft de woning de mogelijkheid van koeling (via vloerverwarming) en automatische screens aan de zonzijde. De andere woning heeft deze voorzieningen niet.
In beide woningen zit sinds anderhalf jaar meetapparatuur waarmee luchtvochtigheid, temperatuur, CO2-concentratie, fijnstof en de concentratie vluchtige organische stoffen (VOS) worden gemonitord. Hiervoor was een sensor ontwikkeld die in iedere kamer, naast de lichtschakelaar, aan de wand is bevestigd. “Maar het is en blijft een experiment. We zullen ontdekken, moeten leren van de resultaten en waar nodig bijsturen en verbeteren. Zo blijkt dat de sensoren die bij oplevering geplaatst zijn, niet succesvol meten, waardoor we ervoor gekozen hebben deze te vervangen door de sensoren van een andere partij. De komende periode zullen de nieuwe sensoren geplaatst worden.
Ook tekenen de testbewoners dagelijks hun ervaringen, hun beleving van het wooncomfort, op. “We merken dat de testbewoners positief reageren op de effecten van die ‘gezonde’ innovaties die zij in hun huis ervaren.”
Vervolgstappen
Doel van de pilot is om inzicht, kennis en ervaring op te doen. Welke maatregelen zijn relevant? Wat is het (meetbare) effect op de luchtkwaliteit? Wat doen de maatregelen met de gezondheid en de gezondheidsbeleving van de bewoners? Marc: “De pilot is geslaagd als blijkt dat de maatregelen effect hebben op de woon- en luchtkwaliteit. De meetresultaten van de sensoren zijn het bewijs. Maar we willen met deze proef ook de bewustwording vergroten bij het grote publiek en binnen onze bouwbranche. We willen het ook op de kaart zetten, zodat het een standaard onderdeel wordt binnen de bouwbranche. Evenals kijken of het kostentechnisch realistisch en vermarktbaar is. Dan kunnen we het standaard of optioneel in onze woningbouwontwikkelingen opnemen. Op kleine schaal doen we dat zelfs al in projecten die we nu op de markt brengen. We merken dat het begint te leven: je hoort en leest er vaker over.” Ik kijk uit naar de vernieuwingen die we met de kennis en ervaring uit deze pilot kunnen doorvoeren. Op lange termijn kunnen we wellicht ook bacteriën en virussen uit de luchtbehandeling meten en filteren, zou dat niet fantastisch zijn?